Μπορεί να είναι επίκαιρο βιβλίο 174 ετών?

«Παρ΄ όλα αυτά μπορεί να συμβεί μια υπερβολική τάση για την υλική ιδιοκτησία, να οδηγήσει τον άνθρωπο στο να θέσει τον εαυτό του στα χέρια του πρώτου δυνάστη που θα παρουσιαστεί. Στην πραγματικότητα, στη ζωή κάθε δημοκρατικού λαού υπάρχει μια πολύ επικίνδυνη μετάβαση. Όταν η τάση για υλική ευημερία αναπτύσσεται πιο γρήγορα από την αίσθηση του πολίτη και τη συνήθεια της ελευθερίας, φθάνει μια στιγμή στην οποία οι άνθρωποι αφήνουν τον εαυτό τους να παρασυρθεί και σχεδόν χάνουν τον νου τους στη θέα των αποκτημάτων που πρόκειται να κατακτήσουν.
Σκεπτόμενοι μόνο πώς να κάνουν περιουσία δεν καταφέρνουν να συλλάβουν τον στενό δεσμό που συνδέει την ευημερία του ατόμου με την ευημερία του συνόλου. Σε τέτοιου είδους περιπτώσεις δεν είναι καν απαραίτητο να τους αρπάξει κανείς τα δικαιώματα που απολαμβάνουν: θα τα εγκαταλείψουν πρόθυμα από μόνοι τους...
Αν ένα ικανό και φιλόδοξο άτομο κατορθώσει να αποκτήσει εξουσία σε μια τέτοιου είδους κρίσιμη στιγμή, θα βρει τον δρόμο ανοιχτό για κάθε κατάχρηση. Αρκεί να μπει στον κόπο να φροντίσει τα υλικά συμφέροντα και κανείς δεν πρόκειται να του ζητήσει να ανταποκριθεί στα υπόλοιπα. Πάνω απ΄ όλα, να εγγυηθεί την τάξη...».
«Έτσι δεν είναι ασυνήθιστο να βλέπουμε στην τεράστια σκηνή του κόσμου πλήθη που εκπροσωπούνται από μια χούφτα ανθρώπων οι οποίοι μιλούν στο όνομα ενός απόντος ή απρόσεκτου όχλου, ανδρών οι οποίοι ενεργούν μέσα στην οικουμενική ακινησία, χειριζόμενοι τα πάντα ανάλογα με τα καπρίτσια τους: αλλάζοντας νόμους και τυραννικές συνήθειες όπως τους αρέσει. Σε τέτοιον βαθμό ώστε είναι αδύνατον να μην εκφράζουμε έκπληξη βλέποντας σε πόσο αδύναμα και ανάξια χέρια μπορεί να πέσει ένας μεγάλος λαός».

Αλέξις ντε Τοκβίλ, “Δημοκρατία στην Αμερική” 1835

Σχόλιο του Umberto Eco:

Ένα έθνος που ζητάει από τις κυβερνήσεις μόνο να διατηρούν την τάξη είναι ήδη υποδουλωμένο στην καρδιά, υποδουλωμένο στην ευημερία του και από τη μια στιγμή στην άλλη, ο άνθρωπος που προορίζεται να το υποδουλώσει μπορεί να εμφανιστεί. Όταν στη μεγάλη πλειονότητά τους οι πολίτες θέλουν να ασχολούνται μόνο με τις ιδιωτικές υποθέσεις τους, ακόμη και τα πιο μικρά κόμματα μπορούν να καταλάβουν την εξουσία.