Με δεδομένη την οικολογική κρίση, την ακραία ανισότητα της κατανομής των πόρων μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, την αδυναμία να συνεχίσει το σύστημα τη σημερινή του πορεία, το απαιτούμενο είναι μια νέα δυναμική πραγματικότητα που η σημασία της δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε άλλο στο παρελθόν. Αναφέρομαι σε μια πραγματικότητα που θα έβαζε στο κέντρο της ζωής του ανθρώπου σημασίες άλλες από την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης και στόχους ζωής διαφορετικούς, για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως αξίζουν τον κόπο.
Αυτό θα απαιτούσε, φυσικά, μια αναδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών, των εργασιακών, των οικονομικών, των πολιτικών και πολιτιστικών σχέσεων. Ένας τέτοιος προσανατολισμός, όμως, απέχει ανυπολόγιστα από τα όσα σκέπτονται και, ίσως, από τα όσα ποθούν οι άνθρωποι σήμερα. Αυτή είναι η μεγάλη δυσκολία που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Θα έπρεπε, σκέπτομαι, να θέλουμε μια κοινωνία στην οποία οι οικονομικές αξίες θα έχουν παύσει να κατέχουν κεντρική θέση, όπου η οικονομία θα έχει ξαναμπεί στη θέση της, δηλαδή θα έχει γίνει ένα απλό μέσο του ανθρώπινου βίου και όχι ύστατος σκοπός, στην οποία, επομένως, θα έχουμε παραιτηθεί από την τρελή κούρσα προς μια συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση. Αυτό δεν είναι απλώς αναγκαίο, για να αποφύγουμε την τελεσίδικη καταστροφή του γήινου περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο κυρίως, για να βγούμε από την ψυχική και ηθική εξαθλίωση των σύγχρονων ανθρώπων. Θα έπρεπε, ακόμα, από εδώ και εμπρός οι άνθρωποι (μιλάω για τις πλούσιες χώρες) να δεχτούν ένα αξιοπρεπές αλλά λιτό βιοτικό επίπεδο και να παραιτηθούν από την ιδέα ότι ο κεντρικός στόχος της ζωής τους είναι να αυξάνεται η κατανάλωσή τους κατά 2 με 3% το χρόνο. Για να το δεχτούν αυτό, θα έπρεπε κάτι άλλο να δίνει νόημα στη ζωή τους. Αυτό το άλλο είναι η ανάπτυξη των ανθρώπων αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροϊόντων.
Η ανάπτυξη, βέβαια, των ανθρώπων αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροϊόντων θα απαιτούσε μιαν άλλη οργάνωση της εργασίας, η οποία θα έπρεπε να παύσει να είναι αγγαρεία και να γίνει πεδίο προβολής των ικανοτήτων του ανθρώπου˙ μιαν αληθινή δημοκρατία που θα συνεπαγόταν τη συμμετοχή όλων στη λήψη των αποφάσεων˙ μιαν άλλη οργάνωση παιδείας, ώστε να διαπλάθονται πολίτες ικανοί ≪να άρχουν και να άρχονται βάσει των νόμων≫ σύμφωνα με τη θαυμάσια έκφραση του Αριστοτέλη.
Εννοείται ότι όλα αυτά θέτουν τεράστια προβλήματα. Προβλήματα μεγάλης δυσκολίας που όμως, κατά τη γνώμη μου, μπορούν να λυθούν, με την προϋπόθεση ότι η πλειονότητα των ανθρώπων και των ικανοτήτων τους θα κινητοποιηθεί για τη δημιουργία λύσεων, αντί να προβληματίζεται για το πότε θα μπορέσει να αποκτήσει τρισδιάστατη τηλεόραση. Αυτά είναι τα καθήκοντα που έχουμε μπροστά μας και η τραγωδία της εποχής μας είναι ότι η ανθρωπότητα δεν νοιάζεται γι’ αυτά. Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα; Μια καταστροφή οποιουδήποτε είδους - οικολογική για παράδειγμα - θα προκαλέσει άραγε μια βίαιη αφύπνιση ή μήπως την εμφάνιση αυταρχικών ή ολοκληρωτικών καθεστώτων; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Εκείνο, πάντως, που μπορούμε να πούμε, είναι ότι όλοι όσοι έχουν συνείδηση του σοβαρού χαρακτήρα των ζητημάτων πρέπει να προσπαθήσουν να μιλήσουν, να ασκήσουν κριτική σ’ αυτή την ξέφρενη πορεία προς την άβυσσο, να ξυπνήσουν τη συνείδηση των συμπολιτών τους.
(Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η Άνοδος της Ασημαντότητας», Διασκευή)
6 σχόλια:
Ντίνο,
Θέλω κι εγώ ένα αντίγραφο του βιβλίου!!!
Μέχρι τότε, παρακαλώ κάποιον να μου απαντήσει:
"Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα;"
Περάστε...
Κατ'αρχην το σχόλιο είναι δικό μου.
Το σύστημα οπως λες δεν εχει δοκιμαστει ακόμα γιατι ποτε πια δεν ειχαμε φτασει σε τετοιο βαθμο ωστε να καταστρεφουμε το περιβαλλον για να μπορουμε να εχουμε 25 μπλουζακια λακοστε, 55 τζιν ντιζελ, 1 αυτοκινητο ο καθενας κτλ. Απορω πως ειναι δυνατον να βλεπει καποιος το κοσμο τόσο μεγαλο ωστε να μην καταλαβαινει οτι αυτη την στιγμη δεν δικαιουμαστε αυτα που εχουμε, για τον απλο λογο οτι η επομενη γενια δεν θα εχει τιποτα. Ας φανταστουμε για λιγο οτι ο κοσμος πιανει χωρο οσο το σπιτι μας. θα ειχαμε τεσσερα μηχανακια να κυκλοφορουμε μεσα σε αυτο? θα ξηλωναμε τις ταπετσαριες για να ντυθουμε? αν ειχαμε μονο μια δεξαμενη νερο, θα την χαλαγαμε για να πλυνουμε το αυτοκινητο? Γιατι οταν κοιταζουμε τον ουρανο νομιζουμε οτι ειναι μακρια? Τετοιες αποψεις που δεν προσφερουν λυσεις παρα μονο σχολια ειναι μονο για να γινεται πλακα. Ο κοσμος καιγεται και εμεις δεν μπορουμε να αντεξουμε χωρις τις φιρμες. Ποιον υπερασπιζεται η αποψη σου? τις πολυεθνικες? ή το χαβιαρι? Χεστηκε το περιβαλλον για εμας οσο και εμεις για αυτο. Την προοδο που την ειδες? επειδη εχουμε δυο κινητα και 1 pc ειμαστε της προοδου? αλλοι που εχουν αγγιξει τον θεο που κρυβουμε μεσα μας τι πρεπει να πουν? Μην βαζουμε το πυχη τοσο χαμηλα στις απαιτησεις μας. Ειδικα οταν ειμαστε νεοι
Σχολιο number 2
Δεν μπορω να καταλαβω τι κακό ειπε ο Κ.Κ, οτι το να κανουμε λιγο κράτη στον καταναλωτικο οίστρο που μας εχει πιασει ειναι άσχημο? Έγινε μια έρευνα τις προαλες που έλεγε ότι οι γυναίκες πριν τις δύσκολες μέρες έχουν την τάση να ψωνιζουν περισσότερο. Πάρα πολύ σεβαστό είναι βιολογικό το φαινόμενο και δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Όμως όλος ο κόσμος να βρίσκεται σε περίοδο καθημερινα? Δεν είναι παράξενο?
2. Τι άλλο είπε ο Κ.Κ.? Να βρεθούν 5 άνθρωποι που έχουν μή αλλωτριομένο μυαλό να πουν και να κάνουν τα πραγματα, λίγο διαφορετικά απο οτι ειναι. Που είναι το κακό?
Ποιος μιλησε για αγγουριομαχους, καρπουζομαχους και οδηγους λεωφορίων. Τα πράγματα είναι πολύ απλα μην βάζουμε εκφρασεις για να δημιουργουμε εντυπωσεις και να αποφεύγουμε το αυτονοητο. Ποιός έχει τα κότσια να πάει κόντρα στο ρεύμα, όχι της προόδου αλλά του καταναλωτισμού? Οι ανθρωποι της φουσκας μπορούν?
Homo economicus vs Homo sociologicus!!!
Ψηφίζω κριτική στην απανθρωπιά αυτού του συστήματος. Δαγκωτό...
Στην δική μας ζούγκλα εκθειάζεται ο επιτυχημένος και όχι ο κοινωνικός άνθρωπος. Και επιτυχημένος θεωρείται αυτός που έχει λεφτά. Έχουμε φτιάξει τον πολιτισμό της κερδοσκοπίας και τον βαφτίσαμε πρόοδο. Μπράβο μας.
Απάντηση δεν πήρα όμως
"Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα;"
Ούτε βέβαια περίμενω να πάρω.
Η αληθεια ειναι καπου στη μεση παιδια, η ζωη δεν θελει, οπως και η φυση, τα ακρα. Τα αντιπαθει.
Σιγουρα το κυνηγι του καλυτερου κινητου τηλεφωνου ειναι ασκοπο οταν αυτος που το κυνηγα δεν ξερει γιατι το θελει, γι αυτον ομως που ειναι τοσο απαραιτητο οσο ο τροχος γιατι να τον μεμφομαστε;
Ουτε οι αφορισμοι του Κορνηλιου ειναι σωστοι γιατι χαρη σε καποιο εμπορο-εκδοτη οι σκεψεις του θα μεινουν για τους επομενους.
Ουτε ομως και το να κυνηγαμε καθε προιον χωρις πραγματικη αξια για εμας, να γινομαστε δεσμιοι της "καταναλωτικης μοδας", ειναι η λυση...
Μετρο παιδια, μετρο
Τα άκρα καθώς και το μέτρο είναι πράγματα σχετικά. Γιατί θεωρούμε πλέον σαν μέτρο το να έχει μία οικογένεια 2 και 3 αυτοκίνητα, το να βγαίνει κάθε χειμώνα,καλοκαίρι ανοιξη, φθινόπωρο και μια νέα κολεξιόν ρούχων που θα πρέπει μετά να πάμε να ψωνίσουμε? Γιατί το να έχει κάποιος κινητό το θεωρούμε μέτρο? Να ρωτήσουμε τους αρχαίους Έλληνες και άλλους πολιτισμούς που είχαν προοδεύσει τι είναι το μέτρο και τι υπερβολή. Μέτρο ήταν ομορφιά, ένας εμπνευσμένος στίχος, ένας ηθικός άνθρωπος, τα μάρμαρα του Παρθενώνα και τα αγάλματα είχαν μέτρο και γιαυτο άλλωστε έμειναν μέχρι τώρα. Τούς είδαμε ποτέ να γαμάνε το περιβάλλον? Κάτι Ινδιάνους που σκότωναν ένα ζωο για να φάνε και όχι όλο το κοπάδι, ήσαν υπερβολικοί?
Τί είναι το μέτρο για τα παιδια της Αφρικής? Ένα πιάτο φαί μήπως? Για εμάς ας αναρωτηθούμε τι είναι μέτρο? Και κατά πόσο μπορούμε να το κατεβάσουμε λίγο γιατί σε λίγο αντί να το πηδάμε θα μας πηδάει και μάλλον λίγο άτσαλα..
(Νίκο αργεί λίγο η απάντηση στο ερώτημα, ελπίζω στο τέλος να ρθει)
Δημοσίευση σχολίου